سالانه رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان بر اساس معیارها و شاخصهای رتبهبندی انجام می‌شود و ممکن است سالانه جایگاه برخی دانشگاهها در این جدول رتبهبندی تغییر کند. سطح کیفی و علمی اساتید، تجهیزات و رعایت استانداردهای آموزشی و تعداد جوایز جهانی کسب‌شده برخی از شاخص های رتبه بندی جهانی هستند.
در جدول رتبهبندی همواره برخی دانشگاهها در صدر قرار دارند که این دانشگاهها درصد بالایی از سرمایه‌گذاری‌های خود را به تحقیقات، پژوهش‌های علمی معتبر و جذب دانشجویان نخبه اختصاص می‌دهند. در این مقاله از مجموعه مقالات گروه مهاجرتی علم ویرا به رتبهبندی بهترین دانشگاه های جهان و شاخصهای دخیل در رتبهبندی می‌پردازیم.
شاخص های رتبه بندی جهانی دانشگاه ها
هر ساله مؤسسات جهانی معتبر بر اساس معیارهای علمی مختلف، رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان را اعلام می‌کنند. این رتبهبندی برای بسیاری از دانشجویان بااستعداد و دانشگاههای برتر جهان اهمیت زیادی دارد. سطح علمی اساتید، کیفیت آموزش، رعایت استانداردهای آموزشی و تجهیزات علمی و تحقیقاتی، تعداد دانشجویان نخبه و بورسیه‌های تحصیلی برخی از شاخص های رتبه بندی جهانی دانشگاهها هستند. برای رتبهبندی بهترین دانشگاه های جهان و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی ابتدا آن‌ها را مشخص کرده و سپس معیارها را مشخص می‌کنند.
علاوه بر معیارهایی که درباره رتبهبندی گفته شد تعداد وب‌سایت‌های معتبر دانشگاه و حتی متراژ دانشگاه نیز می‌تواند در رتبهبندی دخیل باشد. مهم‌ترین معیار در بیشتر رتبه‌بندی‌ها مربوط به کیفیت سطح آموزش است. در این شاخص تعداد فارغالتحصیلان و همچنین تعداد جوایز جهانی کسب‌شده توسط دانشجویان دانشگاه به‌ویژه جوایز نوبل از مهم‌ترین شاخص‌ها هستند. چندین مؤسسه جهانی وجود دارد که رتبهبندی دانشگاهها را انجام می‌دهند که اعتبار و خوشنامی دانشگاه در این رتبهبندی اهمیت زیادی دارد؛ ولی هر مؤسسه نیز فاکتورهای مختلفی را برای رتبهبندی در نظر می‌گیرد.
به طور خلاصه برخی از مهم‌ترین شاخصهای رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان عبارت‌اند از:
- کیفیت سطح آموزش
- سطح کیفی هیئت‌علمی و اساتید
- فعالیت‌های تحقیقاتی دانشگاه
- میزان تحقیقات و سرمایه‌های تحقیقاتی
- تعداد مقالات منتشرشده در ژورنال‌های علمی معتبر
- میزان پیوندهای صفحات وب‌سایت دانشگاه
- تعداد ارجاعات مقالات و بررسی ارجاعات به هیئت‌علمی
- تعداد اساتید و دانشجویان بینالمللی دانشگاه
- میزان بازدهی دانشگاه، تعداد کتب و روزنامه‌های منتشرشده دانشگاه
- نسبت اساتید به دانشجویان، اساتید و فارغالتحصیلان با مقالات مستند
- کنفرانس‌ها، مشارکت‌ها و همکاری‌های علمی با سایر دانشگاههای جهان
همان‌طور که گفته شد هر کدام از مؤسسات رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان شاخصهای مشخصی برای رتبه بندی دارند و آنچه در بالا گفته شد مجموعه‌ای از کل شاخص های رتبه بندی جهانی هستند.
مؤسسات رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان
یکی از موارد مهم برای انتخاب دانشگاه برای دانشجویان بینالمللی نخبه توجه به رتبه یا رنکینگ جهانی دانشگاه است. تا قبل از سال 1998 تنها معیار تحصیل در خارج از کشور، مربوط به میزان پیشرفته‌بودن کشور موردنظر بود. بعد از این تاریخ رییس جمهور وقت چین از دانشگاه شانگهای درخواست کرد تا دانشگاههای جهان را بر اساس جایگاه علمی آنان رتبهبندی کند.
هدف کشور چین از رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان مشخص‌کردن میزان تفاوت علمی دانشگاههای چین با دانشگاههای تراز اول جهان و ارتقای دانشگاههای کشور خود بود. اولین نتایج رتبهبندی دانشگاهها در سال 2003 منتشر شد و بعد از آن سالانه این رتبهبندی به‌روزرسانی و بهترین دانشگاههای جهان معرفی می‌شوند. مهم‌ترین مراکز رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان عبارت‌اند از:
1. مؤسسه QS
یکی از معروف‌ترین مؤسسات رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان مؤسسه QS است که چند شاخص منحصربه‌فرد را در نظر می‌گیرد. این شاخص‌ها شامل اعتبار و آوازه علمی دانشگاه، اعتبار اعضای هیئت‌علمی، نسبت تعداد دانشجویان به اعضای هیئت‌علمی، سطح مقالات ارجاع شده به دانشگاه و تعداد ورودی‌های اساتید و دانشجویان بینالمللی است.
در این رتبهبندی اعتبار علمی دانشگاه با 40 درصد بیشترین تأثیر را در رتبهبندی دارد. همچنین هر چقدر نسبت تعداد دانشجویان به اعضای هیئت علمی کمتر باشد دانشگاه موردنظر رتبه بالاتری کسب خواهد کرد که عدد 20 درصد بهترین عدد در این شاخص است.
معیار دیگر یعنی سطح ارجاع به دانشگاه با حداکثر 20 درصد در رتبهبندی مؤثر بوده و جذب اساتید و دانشجویان بینالمللی نیز حداکثر 10 درصد را به خود اختصاص داده است. همچنین میزان اعتبار اعضای هیئت علمی نیز 10 درصد است که از طریق نظرسنجی از اعضای هیئت علمی دانشگاههای دیگر سطح کیفی فارغالتحصیلان سنجیده می‌شود.
2. مؤسسه شانگهای
از دیگر مؤسسات رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان مرکز رتبهبندی شانگهای است. این مؤسسه دانشگاهها را بر اساس میزان تحقیقات و مقالات ارجاع شده، جوایز نوبل، دریافت مدال و جوایز مختلف توسط اساتید و دانشجویان و تحقیقات در SSCI و SCIE رتبهبندی می‌کند. هر کدام از این شاخص‌ها 20 درصد مؤثر هستند.
3. رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان؛ نظام رتبه بندی مطالعات علم و فناوری (CWTS)
معیارها و شاخص های رتبه بندی جهانی در نظام CWTS نسبی هستند و براین‌اساس بین دانشگاههای بزرگ و کوچک تبعیض به وجود نمی‌آید. معیارهایی که این مؤسسه استفاده می‌کند شامل معیار اثرگذاری یعنی مقالات جهانی ارجاع شده به دانشگاه، مشارکت یعنی سطح مشارکت اعضای دانشگاه با دانشگاههای دیگر جهان و معیار مرکزی یعنی انتشار مقالات دانشگاه در ژورنال‌های معتبر علمی جهان هستند.
4. نظام رتبه بندی تایمز
مرکز رنکینگ جهانی تایمز برای رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان 13 شاخص مهم را در نظر می‌گیرد که سه فاکتور آموزش، تحقیق و پژوهش هر کدام با 30 درصد تأثیر بیشترین اثرگذاری را دارند. معیارهای دیگر مانند درآمد صنعتی و چشم‌انداز جهانی دارای 5 درصد تأثیر در رتبه بندی بهترین دانشگاه های جهان هستند.
5. مرکز رنکینگ وبومتریک
مرکز رتبهبندی وبومتریک به‌واسطه لابراتوار سایبرمتریک (CINDOC) متعلق به انجمن ملی تحقیقات اسپانیا، دانشگاههای برتر جهان را رتبهبندی می‌کند. این مرکز دارای پایگاه‌داده با 15 هزار دانشگاه است و آن‌ها را برای رتبهبندی بررسی می‌کند. مهم‌ترین شاخص های رتبه بندی جهانی این مرکز عبارت‌اند از: میزان اطلاعات صفحات وب، میزان مقالات چاپ شده، امکان دسترسی به اطلاعات وب، حجم ارجاع‌ها به اطلاعات و نسبت اطلاعات قرار گرفته در وب نسبت به حجم پیوندهای برگشتی خارجی آن.
6. مرکز رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها (CWUR)
در نظام رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان توسط مؤسسه CWUR کیفیت سطح آموزش، سطح موفقیت کاری فارغالتحصیلان دانشگاه، سطح کیفی پژوهش‌های دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی و شهرت اعضای هیئت‌علمی ارزیابی می‌شود. سطح کیفی آموزش بر مبنای تعداد دانشجویانی که جوایز جهانی و مدال المپیاد دریافت کرده‌اند ارزیابی و حداکثر تا 25 درصد تأثیر دارد.
سطح اعتبار اعضای هیئت‌علمی دانشگاهها نیز 25 درصد است که بر اساس میزان موفقیت و دریافت جوایز است. 25 درصد دیگر نیز به سطح موفقیت کاری فارغالتحصیلان دانشگاه اختصاص دارد. سایر شاخص های رتبه بندی جهانی شامل ثبت اختراع جهانی، تعداد مقالات چاپ شده در ژورنال‌های علمی معتبر و تعداد مقالات ارجاع شده دارای 5 درصد تأثیر هستند.
رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان
همان‌طور که در بخش‌های قبلی گفته شد مؤسسات رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان، بر اساس شاخصهای معینی برترین دانشگاههای جهان را معرفی می‌کنند. هدف از رتبهبندی دانشگاهها بررسی کیفیت آموزش، تحقیقات و سطح علمی دانشگاهها است. شاخص های رتبه بندی جهانی مشخصی وجود دارد و هرکدام از مؤسسات رتبهبندی بهترین دانشگاه های جهان اولویت‌های مشخصی را در رأس کار خود قرار می‌دهند. در جدیدترین رتبهبندی، اسامی دانشگاههای برتر جهان در سال 2025 (QS) اعلام شد که در ادامه آن‌ها را معرفی میکنیم:
- مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT)
- امپریال کالج لندن
- دانشگاه آکسفورد انگلستان
- دانشگاه هاروارد
- دانشگاه کمبریج
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه صنعتی زوریخ
- دانشگاه ملی سنگاپور
- دانشگاه کالج لندن
- مؤسسه فناوری کالیفرنیا
همان‌طور که مشاهده می‌شود دانشگاههای آمریکا و انگلستان در صدر این رتبهبندی قرار دارند. از طرفی 71 دانشگاه از بهترین دانشگاه های چین در فهرست بهترین دانشگاههای جهان قرار دارند که بیشترین تعداد دانشگاهها را به خود اختصاص داده‌اند و دو دانشگاه پکن و تسینگ هوا در بین 20 دانشگاه برتر جهان هستند. همان‌طور که در فهرست بالا آمده است دانشگاه ملی سنگاپور در رده هشتم و در بین 10 دانشگاه برتر دنیا قرار گرفته و دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور (NTU) رتبه 14 جهانی را تصاحب کرده است.
دانشگاه های برتر اروپا
در آخرین رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان، 197 دانشگاه و مؤسسه علمی آموزشی با دارابودن شاخص های رتبه بندی جهانی، بیشترین نماینده را در بین بهترین دانشگاههای جهان دارند. البته ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که دانشگاههای اروپا نیز در این رتبهبندی موفقیت‌های چشمگیری کسب کرده‌اند و چهار دانشگاه انگلستان در بین 10 دانشگاه برتر جهان قرار دارند. بعد از دانشگاههای انگلستان، به ترتیب دانشگاههای کشور سوئیس، فرانسه (دانشگاه PSL) و آلمان (دانشگاه فنی مونیخ، از دانشگاه های مورد تایید وزارت علوم در آلمان) در لیست 10 دانشگاه برتر اروپا هستند.
دلایل رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان
دانشگاههای برتر جهان نماد تعهد این مراکز آموزش عالی نسبت به آموزش و تحقیق هستند. این دانشگاهها معتبرترین منبع برای انتشار دانش جهانی بوده و هرکدام از آن‌ها بهترین جایگاه برای فرصت‌های پژوهشی کم‌نظیر و برنامه‌های علمی و تحصیلی متنوع هستند. هدف از رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان بررسی سطح کیفیت آموزش، تحقیقات علمی و توانمندی اساتید و اعضای هیئت‌علمی دانشگاهها است. مهم‌ترین دلایل و مزایای رتبهبندی بهترین دانشگاه های جهان عبارت‌اند از:
- پذیرش دانشجویان نخبه بینالمللی
- افزایش کیفیت آموزش و تحقیقات
- افزایش شهرت و اعتبار دانشگاه در سطح جهانی
- جذب بهترین اساتید و دانشمندان جهان برای همکاری
- ایجاد رزومه قوی برای دانشجویان و کسب اعتبار بالا در بازار کار
- افزایش تبادل علمی و همکاری با سایر دانشگاههای معتبر جهان
- افزایش سطح امکانات و تجهیزات علمی، آموزشی و تحقیقاتی برای حفظ اعتبار و رتبه دانشگاه
به همین دلیل دانشگاههای برتر جهان تلاش می‌کنند با فراهم‌سازی شاخص های رتبه بندی جهانی شامل شاخصهای آکادمیک، شاخصهای مالی، جامعهشناختی و شاخصهای محیطی با یکدیگر رقابت کرده و رتبه بالاتری کسب کنند.
جمع‌بندی
رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان یکی از شاخصهای مهم برای دانشجویان نخبه بینالمللی است تا برای آینده تحصیلی و کاری خود تصمیم‌گیری کنند. سالانه مؤسسات مختلفی در سراسر جهان با درنظرگرفتن شاخص های رتبه بندی جهانی بهترین دانشگاههای جهان را معرفی می‌کنند. شاخصهای آکادمیک، مالی، جامعهشناختی و شاخصهای محیطی مهم‌ترین فاکتورها در رتبهبندی دانشگاههای برتر دنیا هستند.
بر اساس جدیدترین اطلاعات منتشرشده در این زمینه مؤسسه فناوری ماساچوست آمریکا برای سیزدهمین سال متوالی، در سال 2025 نیز جایگاه نخست بهترین دانشگاه های جهان را کسب کرد. دانشگاه های امپریال کالج لندن و آکسفورد انگلستان نیز در جایگاه‌های دوم و سوم قرار گرفتند.
مؤسسه مهاجرتی علم ویرا، پیشتاز در امور مهاجرت تحصیلی همواره تلاش می‌کند جدیدترین اطلاعات مربوط به تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور را در اختیار متقاضیان قرار دهد. تیم مهاجرتی علم ویرا با بهترین کارشناسان، وکلا و حقوق‌دانان همواره بهترین مسیرهای قانونی مهاجرت را در پیش روی شما قرار می‌دهد. برای آگاهی از شرایط تحصیل خارج از کشور و دریافت اطلاعات، به بخش مشاوره رایگان مراجعه کنید.
میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۳ رای